Wątroba w święta

Jak o nią zadbać, gdy kuszą wigilijne potrawy?

Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami – a wraz z nimi przygotowania, liczne spotkania z rodziną, wspólne spędzanie czasu oraz tradycyjne ucztowanie i zajadanie się potrawami. Niestety w tym wyjątkowym okresie zbyt mało skupiamy się na własnym zdrowiu, czego konsekwencje ponosi nasza wątroba. Co zatem można zrobić, aby świąteczna dieta wyglądała nieco lżej i zdrowiej?

Autor

Prestiż

Wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wątroby ma przede wszystkim styl życia. Często powielany jest mit, że choroby tego organu dotyczą tylko osób nadużywających alkoholu, podczas gdy to długotrwale stosowana, bogata w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe dieta, może doprowadzić do niealkoholowego stłuszczenia wątroby. W prewencji i leczeniu chorób wątroby niezwykle duże znaczenie ma zmiana nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej, o których łatwo zapominamy w okresie świątecznym.

Klaudia Wiśniewska, dietetyk kliniczny, ekspertka kampanii „Wątroba się sprawdza”, mówi: - Podczas świąt Bożego Narodzenia i innych rodzinnych uroczystości zazwyczaj jemy częściej i więcej. Przejadanie się może mieć bardzo negatywne skutki dla naszego zdrowia. Konsekwencją spożywania produktów wysokokalorycznych i zbyt dużych porcji jest nie tylko odkładanie się tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie zbędnych kilogramów. Skutkiem jest również znaczne obciążenie układu pokarmowego, objawiające się wystąpieniem zgagi, bólów brzucha, zbyt wysokim poziomem cukru we krwi, problemami z wątrobą. Aby zachować zdrowie tego organu, należy stosować dietę opartą na nisko przetworzonych produktach i utrzymywać prawidłową masę ciała.

Istotne jest zadbanie o to, aby świąteczne posiłki były zbilansowane i przygotowane w sposób, który odciąży wątrobę. Warto zamienić potrawy smażone na pieczone lub gotowane, co pozwala na ograniczenie ilości tłuszczu. Zamiast chleba pszennego zalecany jest żytni lub razowy, a zamiast majonezu – jogurt naturalny półtłusty lub kefir. Jeżeli chodzi o napoje – zdecydowanie warto zrezygnować z alkoholi czy słodzonych napojów gazowanych, a zamiast nich sięgnąć po wodę z dodatkiem owoców, liści melisy czy mięty albo domowy kompot z minimalnym dodatkiem cukru. Bez większych wyrzutów sumienia możemy wybierać również kawę czy herbatę – warto jednak zadbać o to, aby nie były słodzone.

- Okres świąteczny to także czas spożywania dużej ilości ciast i słodyczy, z których może być potem ciężko zrezygnować. Jest to zatem dobra okazja, aby spróbować czegoś nowego i przekonać się, jak zdrowym (i smacznym!) zamiennikiem tłustych ciast i tortów z ogromną ilością kremu, mogą być desery przygotowane na bazie galaretek, budyniu bez cukru, owoców, a nawet niektórych warzyw. Warto w tym czasie przetestować ciasto czekoladowe z cukinią, marchewkowe czy z buraka oraz brownie z czerwonej fasoli – zachęca dietetyk Klaudia Wiśniewska.

Nawet takie drobne i czasami wręcz niezauważalne zmiany w diecie mogą sprawić, że nasza wątroba będzie nam wdzięczna. Dobre zwyczaje żywieniowe to podstawa i klucz do zdrowego organizmu, a co za tym idzie - do długiego życia. Pamiętajmy o tym w zbliżającym się okresie świątecznym, pełnym spotkań z rodziną i bliskimi.

 

Fit sałatka jarzynowa

Składniki

  • 2 średnie marchewki
  • 2 pietruszki
  • 1/2 małego selera
  • 7 ziemniaków
  • 6 jajek (wielkość L)
  • 8 małych ogórków kiszonych
  • 6 łyżek gęstego jogurtu typu
  • greckiego lub islandzkiego
  • 1 pełna łyżka musztardy
  • sól, pieprz

Przygotowanie

Marchewki, pietruszki, seler i ziemniaki obieramy, kroimy na mniejsze kawałki i gotujemy na parze. Jajka gotujemy na twardo (opcjonalnie półtwardo). Obieramy i razem z ogórkami również kroimy na mniejsze kawałki. Mieszamy z warzywami. Jogurt mieszamy z musztardą (można dodać więcej sosu w zależności od wielkości warzyw). Dodajemy do wymieszanych wcześniej składników. Doprawiamy solą i obficie pieprzem. Gotowe!

Wskazówka eksperta:

Warto spróbować zamienić majonez na sos jogurtowo-musztardowy. Smakuje równie dobrze, a dzięki takiej zamianie sos ma o ponad połowę mniej nasyconych kwasów tłuszczowych, które z punktu widzenia zachowania prawidłowej pracy wątroby warto ograniczać w codziennej diecie.

 

Karp pieczony

Składniki

  • filet z karpia
  • 2 pomarańcze
  • 2 cytryny
  • 1 łyżka miodu, syropu
  • daktylowego lub klonowego
  • sól do posypania
  • migdały do ozdoby

Przygotowanie

Wyciskamy sok z 1 cytryny. Rybę myjemy, polewamy sokiem i odstawiamy na 5-10 minut. Następnie płuczemy rybę ponownie. Wyciskamy sok z 2 pomarańczy i 1 cytryny. Przelewamy do kubka, łączymy z miodem i mieszamy. Filet z karpia układamy w żaroodpornej brytfannie, nacinamy skórę nożem, solimy. Polewamy sokiem, należy unieść rybę tak, aby sok wciekł wszędzie. Na koniec posypujemy migdałami. Wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 180 stopni i pieczemy przez 30-40 minut. Gotowe!

Wskazówka eksperta: Pieczenie ryby zamiast smażenia sprawi, że dane będzie lżejsze i mniej kaloryczne, a karp zachowa większe ilości korzystnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

 

Pierogi z mąki żytniej

Składniki

Ciasto

  • 250 g mąki żytniej
  • 120 g mąki gryczanej
  • 50 g mąki ziemniaczanej
  • 2 łyżki oleju rzepakowego
  • 300 ml gorącej wody
  • Sól

Farsz

  • 300 g kapusty kiszonej
  • 50 g ulubionych grzybów (suszonych)
  • 1 cebula
  • 1 łyżka oleju rzepakowego
  • Sól, pieprz, majeranek

Przygotowanie

Kapustę kiszoną siekamy i gotujemy przez 40 minut. Siekamy cebulę, a następnie podsmażamy na oleju. Dodajemy grzyby oraz przyprawy. Smażymy wszystko razem przez 10 minut. Gdy kapusta będzie gotowa, łączymy ją z grzybami i cebulką. Czas na ciasto - łączymy wszystkie suche składniki razem. Dodajemy wodę, olej rzepakowy oraz odrobinę soli. Dokładnie zagniatamy ciasto – powinno mieć elastyczną i jednolitą konsystencję. Rozwałkowujemy ciasto na pierogi, a następnie przechodzimy do ich tworzenia – najlepszy sposób to wycinanie kółek szklanką. Pamiętajmy, że ciasto musi mieć optymalną grubość – nie może być zbyt grube, ani zbyt cienkie. Na wycięte kółeczka nakładamy wcześniej przygotowany farsz, a następnie sklejamy pierogi (możemy pomóc sobie w tym widelcem). Gotowe pierogi gotujemy w lekko osolonej wodzie do momentu, aż wypłyną na powierzchnię.

Wskazówka eksperta: Użycie mąki żytniej i gryczanej sprawi, że ciasto zyska ciekawy smak i nieco inną fakturę, a w całym daniu zwiększymy w ten sposób ilość błonnika pokarmowego.

 

Pieczona ryba po grecku

Składniki

  • 4 filety z białej ryby (dorsz/morszczuk/mintaj)
  • 2 marchewki
  • 2 pietruszki
  • 2 cebule
  • 1 łyżka oleju
  • pieprz czarny, mielony
  • 2 ziela angielskie
  • 1-2 liście laurowe
  • 0,5 łyżeczki słodkiej papryki mielonej
  • 2 łyżeczki koncentratu pomidorowego
  • 200 ml wody
  • 1 łyżka octu
  • 1 łyżka cukru

Przygotowanie

Koncentrat przekładamy na patelnię i dodajemy 1 łyżkę oleju. Podsmażamy. Dodajemy pokrojoną w kostkę cebulę i szklimy na małym ogniu, mieszając. Dodajemy starte na grubych oczkach marchew i pietruszkę. Doprawiamy cukrem, słodką papryką, pieprzem, zielem angielskim i liściem laurowym. Całość mieszamy. Dolewamy wodę, dodajemy ocet i dusimy. Rybę układamy w naczyniu żaroodpornym tak, aby je wypełniała. Doprawiamy solą i pieprzem. Całość przykrywamy duszonymi warzywami wraz z sosem. Rybę wkładamy do piekarnika rozgrzanego do 180°C na około 25-30 minut. Podajemy na ciepło lub zimno.

Wskazówka eksperta: Wykorzystanie pieczenia zamiast smażenia pozwoli na zmniejszenie ilości dodanego tłuszczu i sprawi, że danie będzie bardziej lekkostrawne i nie obciąży zbytnio naszego przewodu pokarmowego.

 

Brownie z czerwonej fasoli

Składniki

  • 2 puszki czerwonej fasoli
  • 4 jajka
  • 2 banany (najlepiej dojrzałe)
  • 3 łyżki prawdziwego kakao
  • 3/4 szklanki ksylitolu
  • 1,5 łyżeczki sody lub proszku
  • 3 łyżki oleju (najlepiej kokosowy lub rzepakowy)
  • gorzka czekolada (im więcej kakao tym lepiej)
  • 1/4 szklanki mleka
  • 2 łyżki kakao
  • odrobina ksylitolu (wg uznania)

Przygotowanie

Nagrzewamy piekarnik do 180 stopni. Następnie płuczemy dokładnie fasolę i przesypujemy ją do dużej miski. Dodajemy do niej jajka, olej, banany, kakao, sodę i ksylitol i bardzo dokładnie miksujemy nawet do 10 minut (jeśli masa nie będzie dostatecznie roztarta, może się kruszyć po upieczeniu). Gotową już masę przelewamy do dwóch keksówek i umieszczamy w piekarniku na od 40 do 60 minut (po wyciągnięciu z piekarnika ciasto z fasoli może być trochę płynne, gdy się ochłodzi konsystencja się poprawia).

Pod koniec pieczenia na patelni przygotowujemy polewę rozpuszczając czekoladę i mieszając ją z kakao i mlekiem. Upieczone ciasto dekorujemy polewą. Ciasto smakuje najlepiej po przestaniu kilku godzin w lodówce. Gotowe brownie z fasoli jest bardzo mięciutkie, puszyste, nie kruszy się i ma mocno czekoladowy smak.

 

Ciasto marchewkowe

Składniki

  • 3,5 szklanki startej marchewki (około 400 g)
  • 1 szklanka mąki owsianej (150 g)
  • 3 jajka (ok. 150 g)
  • 3 łyżki miodu (lub cukru kokosowego) (ok. 60 g)
  • 2 łyżki oleju rzepakowego + odrobina do natłuszczenia blaszki
  • 1,5 łyżeczki proszku do pieczenia
  • 1 łyżeczka cynamonu
  • 1 łyżeczka imbiru
  • garść zmielonych migdałów (40 g)
  • szczypta soli
  • 125 g serka śmietankowego
  • 2 łyżki masła orzechowego (40 g)
  • pokruszone migdały lub orzechy do ozdoby

Przygotowanie

Rozgrzewamy piekarnik do 160 stopni. Oddzielamy żółtka od białek. Do startej marchewki dodajemy żółtka, olej i miód, a następnie mieszamy. Mieszamy sypkie składniki: mąkę, migdały, proszek do pieczenia i przyprawy. Łączymy z mokrymi. Białka ubijamy na sztywną pianę, z dodatkiem szczypty soli. Delikatnie łączymy z resztą ciasta. Blaszkę do pieczenia smarujemy olejem i wykładamy papierem do pieczenia. Ciasto wylewamy do blaszki i pieczemy przez około 45- 50 minut, aż patyczek do próbowania nie stanie się suchy.

W międzyczasie przygotowujemy krem. Miksujemy serek śmietankowy z masłem orzechowym. Blaszkę do pieczenia smarujemy olejem i wykładamy papierem do pieczenia. Ciasto wylewamy do blaszki i pieczemy przez około 45- 50 minut - do suchego patyczka.

Przygotowujemy krem. Miksujemy serek śmietankowy z masłem orzechowym. Wykładamy na ostudzone upieczone ciasto i posypujemy pokruszonymi orzechami lub migdałami. Przechowujemy w lodówce.

 

Pełnoziarniste pierniczki

Składniki

  • 300 g mąki pełnoziarnistej żytniej, można użyć mieszanki: 60% mąki żytniej, 40% pełnoziarnistej zwykłej lub innej – nie bójmy się eksperymentować, najwyżej nie wyjdzie…
  • 1 opakowanie przyprawy do pierników
  • 1 jajko
  • 1 łyżeczka soli
  • 1 łyżeczka proszku do pieczenia
  • 1 łyżeczka sody oczyszczonej
  • 3 łyżki oleju roślinnego
  • 3 łyżki miodu
  • 0,5 szklanki wody
  • 40 g cukru kokosowego lub 50 g ksylitolu/erytrolu do pierników

Przygotowanie

W dużej misce mieszamy mąkę, przyprawę korzenną, sól, sodę, proszek do pieczenia. W drugiej misce mieszamy jajko, olej, wodę, cukier kokosowy lub inne słodzidło, miód. Przelewamy miseczkę z produktami płynnymi do produktów suchych i dokładnie mieszamy. Ciasto powinno być lepkie, trochę jak na ciasto kruche. Jeśli trzeba, dolewamy 1-3 łyżki mleka. Jeśli ciasto za mocno się lepi i nie możemy go ugnieść bo przykleja się do rąk, dodajemy trochę mąki. Ugniatamy ciasto ok. 5 minut. Zawijamy ciasto w folię i wkładamy do lodówki na 1 h. Nastawiamy piekarnik na 180 stopni. Wyciągamy ciasto z lodówki, rozdzielamy na 3 części. Wałkujemy pierwszą część na bardzo płasko i wykrawamy kształty foremką. To samo robimy z 2 i 3 częścią ciasta. Pieczemy pierniki przez 12 minut w 180 stopniach. Po upieczeniu studzimy około 10-30 minut i dopiero wtedy zdobimy.

Wskazówka eksperta: Użycie mąki pełnoziarnistej zamiast zwykłej pszennej w połączeniu z korzennymi przyprawami nie tylko nada pierniczkom ciekawy smak, ale również sprawi, że znajdzie się w nich więcej korzystnego dla zdrowia błonnika pokarmowego. Badania wskazują, że jego odpowiednia ilość w diecie może zmniejszać ryzyko stłuszczenia wątroby.

 

Prestiż  
Grudzień 2022