Po pierwsze: listy widzów, którzy domagali się przypomnienia tej postaci. Po drugie: od tamtego czasu nie powstał tekst, który w równie ważny i poważny sposób przypominałby nam o tym, jakie znaczenie ma sztuka i ile kosztuje jej uprawianie, jeśli się to traktuje jako posłannictwo – tak jak Callas. Uświadamia jakie mogą być koszty miłości do tego zawodu, a najważniejsze, w sposób wspaniały określa relację między artystami a odbiorcami. Poza tym lata minęły od tamtej inscenizacji (1997 rok w Teatrze Powszechnym w Warszawie – przyp. red.), pojawiło się wiele nowych materiałów, informacji na temat Callas i w internecie i w literaturze. Zarówno ja, jak i Andrzej Domalik, reżyser przedstawienia, pomyśleliśmy, że po latach można to opowiedzieć jeszcze inaczej.

 

No właśnie dokładnie tym. Dzisiejsza Callas w moim wydaniu, to zupełnie inna postać. Dowiedziałam się o niej dużo więcej przez to, że zamieszczono tony filmów, wywiadów, koncertów z jej udziałem. Ale też ja przez 40 lat mojego życia zawodowego mam bardzo określone zdanie na temat obowiązków artystów, etyki artystycznej i tej wspaniałej umowy jaką jest teatr. Jedni coś opowiadają, a inni w to wierzą. Jestem dzisiaj dużo dojrzalszą aktorką. A zdanie „życie bez sztuki nie ma sensu”, którym Callas kończy spektakl, jest mi bardzo bliskie.

 

Nie, nie porównuję się w żaden sposób ani do tej postaci, ani też koszty są nieporównywalne. Jestem aktorką w innej skali. O dużo mniejszym, nieporównywalnym znaczeniu. Jestem aktorką szczęśliwą, nigdy los nie postawił mnie w sytuacji, że musiałabym dokonywać tak dramatycznych wyborów jak ona czy jak wiele innych artystek. Byłam szczęśliwą żona, jestem matką, rzadko bywam sama czy samotna, zawód uprawiałam zawsze przy okazji, co nie znaczy oczywiście, że mniej emocjonalnie.

 

Sprzeciwiam się tym opiniom o Callas. Często żądanie jakości, najwyższego poziomu, od siebie i od otoczenia, wywołuje w tym otoczeniu krzywdzące oceny. Ludzie są nieprzyzwyczajeni do „ostateczności”, a ona tak uprawiała zawód. Miłymi ludźmi, którzy tolerują niedoskonałość i tak żyją są tylko „chórzyści”, w sensie ludzie, którzy nie są solistami. Ja traktuję ten zawód co prawda emocjonalnie, ale nie ostatecznie i zawsze uważałam, że nie jestem osobą aż tak wybitną, a to, co robię nie jest aż tak ważne, żeby urażać innych ludzi.

 

Wiele pobytów w Szczecinie i spotkań z publicznością tego festiwalu było naprawdę wyjątkowych. Grałam tam wiele moich ról, ale pamiętam jedno spotkanie. Zagrałam spektakl „Danuta W.”, który z konieczności mówi głównie o strajku w Gdańsku. Pamiętam z tego wieczoru cień jakby żalu, że ani razu nie wspominam jako pani Danuta osiągnięć czy atmosfery tamtego czasu w Szczecinie. A przecież były one nie mniej ważne. Był to jedyny raz kiedy po tym spektaklu publiczność nie wstała. Nigdy tego nie zapomnę.

 

Uroda miasta jest nieprawdopodobna. Nie bez powodu mówi się, że jest to nasz Paryż. Założenia architektoniczne przypominające paryskie naprawdę robią wrażenie. Mam tam też kilka zaprzyjaźnionych sklepów, antykwariatów, bardzo lubię atmosferę tego miasta.

 

W ograniczonym zakresie, ponieważ zwykle nasze trasy teatralne są ułożone tak, że każdego dnia gramy w innym mieście. W związku z tym na zwiedzanie zostaje chwila, godzina, dwie. Kiedyś cały ten czas spędzałam w miejscowych muzeach, parkach, miejscach wartych obejrzenia albo przypomnienia. Teraz najczęściej przez te dwie godziny odpoczywam, aby móc zagrać wieczorem.

 

Nie, nie jest to dla mnie żaden problem. Nie spotyka mnie to aż tak często. Prawie nie bywam w publicznych miejscach. Nie bywam na premierach, do teatru, kina chodzę w dni, kiedy już oficjalne uroczystości przeminą. W trakcie moich wizyt teatralnych w innych miastach obsługa teatru i pracownicy naszej Fundacji dość skutecznie mnie chronią.

 

Musiałabym bardzo długo tu mówić… Miałam na myśli świat teatru. Głównie teatru realistycznego. Gram jakąś postać, opowiadam jakąś historię, publiczność przychodzi do teatru, wiedząc, o czym będzie ta opowieść. Cały mój wysiłek polega na tym, żeby wyszli z teatru z czymś, co dostali ode mnie. To jest nieustanna walka, nieustanne staranie i mój obowiązek. Każdy spektakl jest taką walką. I wcale nie przesadzam używając tego rzeczownika. Co prawda ludzie spodziewają się, że zobaczą na scenie coś niezwykłego, ale przez 40 lat zrozumiałam, że nie warto ich zadziwiać. Warto natomiast dostać się do ich wyobraźni i serca, a w tym pomaga prawda i prostota.

 

Nie wiem, martwię się tylko, żeby to nie trwało długo. Prowadzimy dwa teatry, z czterema scenami, grając najwięcej spektakli w Polsce. Mamy repertuar jakiego nie powstydziłby się żaden główny teatr w Europie, a jakość inscenizacji i aktorstwa jest europejska. Wszystko to robimy za zarobione pieniądze z kasy. Utrzymać się utrzymamy, ale nie mamy za co produkować nowych rzeczy. Albo choćby grać za darmo latem, na placu Konstytucji i ulicy Grójeckiej spektakli, na które przychodzi około 500 osób każdego dnia. Nasza Fundacja wyręcza państwo w jego obowiązku. Jest to fundacja, nie ma tam żadnej spółki prywatnej, wszystkie zarobione pieniądze idą na utrzymanie teatru i produkcje spektakli. Bez tych dodatkowych, minimalnych jak dotąd pieniędzy, które udawało nam się zdobywać, nie będziemy mogli produkować. Dotąd robiliśmy dziesięć premier rocznie, w przyszłym roku zaplanowałam cztery. I nie mamy na nie pieniędzy. Nasze wnioski do ministerstw zostały ocenione bardzo nisko, nasze założenia repertuarowe, tematyka, nadzieje na to, co powstałoby, nie zasłużyły na jakiekolwiek dofinansowanie. Główny sponsor, PGNiG, który pomagał nam od lat, wycofał się z powodów ideologicznych, jako spółka Skarbu Państwa i nie ukrywając tego. Dlatego prośba o pomoc i ten 1%.

 

Należy rozumieć tak, jak słychać. Słowo „narodowy” ma negatywne konotacje od czasów hitlerowskich Niemiec. Przez cały okres socjalizmu w naszym bloku wschodnim spotykałam wielokrotnie w Rosji, Bułgarii, Rumunii, NRD, artystów odznaczonych medalami i nazywanych narodowymi artystami jakiegoś kraju. Oczywiście wydawało mi się to chwalebne, choć był w tym cień nagrody od niedemokratycznej, totalitarnej władzy. Jestem osobą otwartą. Pracowałam w wielu krajach w Europy. Zawsze byłam dumna z tego, że nie zapominano, że jestem z Polski i jestem polską aktorką, miało to też znaczenie dla tych, którzy mnie angażowali. Byłam z tego dumna.

 

Nie wiem jaka jest polityka kulturalna owej władzy. Słyszę w kółko powtarzane slogany o kulturalnej polityce narodowo – historycznej. Nie wiem, co to znaczy. I szczerze mówiąc nie chcę wiedzieć. Widzę, że wyciąga się jakieś zapominane narodowe opery, jakieś niedoskonałe twory artystyczne sprzed wieków. Wszyscy mówią o idealizowaniu, gloryfikowaniu wydarzeń historycznych. Nie takie zadanie ma sztuka. Choć można dzięki sztuce zrobić bardzo wiele, można nauczyć miłości do Polski, literatury polskiej, szacunku do historii polskiej, ale nie za pomocą utworów z założoną tezą.

 

Zobowiązuje do czego? Jestem laureatką „Człowieka wolności” dlatego, że nie oglądając się na struktury państwowe i państwowe pieniądze zbudowałam Fundację i dwa teatry, którymi dziś może szczycić się ten kraj. Nie prosiłam nikogo o pomoc, a jeżeli, to była to pomoc nieznaczna. Co mam robić teraz? Mam przestać grać i zamknąć teatry? Włączyć się do walki? Naród tak wybrał, niech sobie z tym radzi. Ja po roku 1989 chcę być artystką i mam do tego prawo, a jeżeli to prawo zostanie mi odebrane albo ograniczane, będę się zastanawiać, co robić.

 

Ten spektakl z tygodnia na tydzień staje się coraz ważniejszy i brzemienny. Traktuję go dziś zupełnie wyjątkowo. Mam nadzieję, że będę go jeszcze długo grać.

 

80% dochodu obu teatrów, a co za tym idzie utrzymanie teatrów i sponsorowanie innych trudniejszych tytułów, to zasługa tego lżejszego repertuaru. Jeżeli dostanę dotację na poziomie państwowych teatrów, będę robić wielkie tytuły, tylko wysoką sztukę i spektakle, w których gra więcej niż 10 osób. Na razie nie mogę sobie na to pozwolić. A ci, którzy mają takie oczekiwania, niech idą do teatrów państwowych, które stać tylko na wysoką sztukę. Cokolwiek to znaczy.

 

W garderobie zjawiam się zawsze na 1,5 godziny przed przedstawieniem. Przez te 1,5 godziny jestem w zasadzie tylko w temacie tego, co mnie czeka za chwilę. Nie potrzeba mi więcej czasu.

 

Ci, którzy czytają mój dziennik internetowy wiedzą, że piszę ostatnio bardzo rzadko. Jestem osobą radosną. Lubię życie, śmieszy mnie wiele rzeczy, lubię dzielić się z ludźmi zabawnymi historiami, przyjemnościami, wrażeniami, których dostarcza sztuka, literatura, podróże, codzienne życie. Od jakiegoś czasu wydaje mi się, że te wszystkie tematy są za lekkie, mój nastrój jest minorowy, nie umiem się cieszyć życiem. Ilość zmartwień, które ostatnio mam, także w związku ze zmianą, mówię o zmartwieniach dotyczących naszej Fundacji, nie nastraja mnie do tego, żeby rozmawiać z ludźmi w sposób lekki, a nie chcę nikogo zadręczać swoimi problemami.

 

To jest Fundacja rodzinna. Zakładaliśmy ją także z moim mężem, w Fundacji pracuje także córka mojego męża. Od początku wiedziałam, że moje lęki i niepewności muszę oprzeć o kogoś mi bliskiego. To nie jest przedsiębiorstwo dochodowe. To nie chodzi o rodzinny interes. To chodzi o rodzinną pomoc i zaufanie. I wszyscy to rozumieją.

 

Nie, nie jestem podobna do żadnej z moich ról. Zresztą mam 63 lata i uczucie, że zmieniłam się diametralnie w moim życiu co najmniej trzy razy. Dzisiaj jestem zupełnie kimś innym, niż 20 lat temu. I zupełnie innym niż kiedy debiutowałam. Jedyna rola, Shirley Valentine, którą gram od 24 lat, razem ze mną przechodzi te zmiany. Pozwala na to tekst. A ci, którzy widzieli tę rolę nie dwa nie trzy razy, bo są tacy którzy wiedzieli ją nawet 10 razy i przyprowadzają na ten spektakl swoje córki, wnuczki, dokładnie wiedzą, o czym mówię. Shirley jest dzisiaj równie zabawna, ale dużo bardziej autoironiczna, gorzka, złośliwa w stosunku do samej siebie i dużo bardziej kocha swojego męża.

 

Chyba Lady Makbet, albo Fedra.

 

Na mojej stronie internetowej w CV można to dokładnie wszystko obliczyć, ale myślę, że jest to około 100 ról teatralnych, 80 filmowych, 60 telewizyjnych, nie wiem. Gram 300 razy w roku, teraz, od 10 lat, od kiedy powstała Fundacja, z konieczności. Myślałam, że po 4-5 latach Fundacja na tyle stanie na nogi, że będę mogła grać dużo mniej. Niestety życie nie pozwala na to.

 

Nie dostałam przez ostatnie lata ani jednego scenariusza, który by rozpalił mój umysł.

 

Jeżeli spodziewa się Pan, że na przestrzeni tego wywiadu odpowiem na to pytanie, to znaczy, że nie rozumie Pan jak wielki jest to dla mnie temat. Andrzej Wajda był i jest kimś najważniejszym w moim życiu zawodowym. Mówiłam o tym setki, setki razy, i nie wiem jakich mam jeszcze przymiotników użyć, żeby to dobitniej podkreślić. W encyklopediach filmowych na świecie jestem nazywana „aktorka, fetysz Andrzej Wajdy”, niech to Panu wystarczy za odpowiedź.

 

To nie jest mój pomysł. Pewnego dnia zjawił się u mnie człowiek bardzo doświadczony w tej branży i zaproponował mi współpracę. Ten ktoś jest chemikiem i był szefem wielu koncernów kosmetycznych. Wszystko zaczęło się od jednego kremu, o który poprosiłam specjalnie dla siebie. Jako aktorka mam wygórowane oczekiwania jeśli chodzi o kosmetyki pielęgnacyjne. Powstał najpierw krem, ten który dzisiaj się nazywa JANDA nr 1, a potem powstały następne. Ale ja całe te pomysły i produkcję tylko konsultuję, wszystko to robią fachowcy, wybitni chemicy, ludzie od lat w branży. Ja jestem z nimi w wielkiej przyjaźni i bardzo mnie cieszy i bawi cały ten projekt.

 

Szczerze mówiąc śledzę tę karierę słabiej niż karierę naszych teatrów, ale pan Jarosław Cybulski, który jest szefem całości i właścicielem oraz głównym specjalistą i pomysłodawcą mówi mi, że sprzedaż jest bardzo dobra. A opinia o kremach jest coraz lepsza. Ja sama używam tych kremów i bardzo je lubię. Na wiosnę wchodzi półka kosmetyków dla młodszych pań, testowałam je i są świetne.

 

Zawsze miałam przy sobie zwierzęta i wychowywałam się ze zwierzętami, od dziecka. Mówiłam ciągle, że dom bez kota jest zimny, a bez psa smutniejszy. W tej chwili mam cztery psy, wszystkie kundle z przytułków, i jednego kota. Bardzo żałuję, ale niedawno odszedł jego towarzysz. Ale widzę, że moja mama z którą mieszkam powoli zaczyna rozglądać się za nowym kotem. Zwierzęta są radością. To wspaniali przyjaciele. Oddani, wierni towarzysze, każdy z nich ma absolutnie odrębny charakter, wielką indywidualność i szanujemy się nawzajem. Uważam, że wszystkie moje zwierzęta, to większe indywidualności niż ja. Respektujemy to.

 

Zapraszam panią Krystynę Pawłowicz zawsze. Teatr łagodzi obyczaje, tak jak i zwierzęta je łagodzą. Najpierw 24. kwietnia w Och-teatrze Janusz Wiśniewski przygotowuje nową premierę wg „Nosa” Gogola. Myślę, że pani Pawłowicz bardzo by to odpowiadało. Natomiast 28 kwietnia w Teatrze Polonia w mojej reżyserii i z moim udziałem „Matki i synowie”, sztuka tego samego autora, który napisał Callas. Bardzo serdecznie wszystkich zapraszam.